Ο Κώστας Τουρνάς στο Satradio

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΚΩΣΤΑ ΤΟΥΡΝΑ ΣΤΟΝ SATRADIO.NET ΚΑΙ ΣΤΩΝ ΚΩΣΤΑ ΤΖΟΥΒΑΡΑ (Μεταφορά σε κείμενο – Σοφία Μεϊντανά)

SATRADIO: Σας έλεγα πριν, πως το ραδιόφωνο που σας φιλοξενεί σήμερα, είναι ένα ραδιόφωνο ερασιτεχνικό, ιντερνετικό, με ανθρώπους που αγαπάνε πολύ τη μουσική. Θα ήθελα να ξεκινήσουμε αυτή τη συνομιλία μας με αυτό που λέω, γιατί δεν το ξέρουμε…Ποιος είναι ο Κώστας Τουρνάς.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ : Από ποιας πλευράς;

SATRADIO: Εγώ ξέρω πως ο Κώστας Τουρνάς γεννήθηκε στην Τρίπολη. Καλά πάμε μέχρι εδώ;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι, έτσι.

SATRADIO: Και Αθήνα ήρθατε;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Στα 11.

SATRADIO: Και ασχοληθήκατε με τη μουσική αμέσως;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Στα 11 . Στα 6 είχα αρχίσει μαθήματα σολφέζ και φλάουτο στην φιλαρμονική της Τρίπολης, αλλά δεν μπόρεσα να συνεχίσω. Είχα ένα ατύχημα. Ένα κάψιμο στο πόδι. Αλλά στα 11 που ήρθα στην Αθήνα, ξεκίνησα κιθάρα.

SATRADIO: Οπότε το βασικό σας όργανο είναι η κιθάρα.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ε ναι, εκεί έχω μελετήσει περισσότερο.

SATRADIO: Οκ. Η συνέχεια από ό,τι είδα και διάβασα, το πρώτο γκρουπάκι που φτιάχνετε είναι με latin μουσική.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι. Έτσι. Παίζουμε με φίλους latin τραγούδια γιατί είναι και της εποχής. Ακούγονται πολύ στην Ελλάδα εκείνη την περίοδο.

SATRADIO: Είχατε επηρεαστεί λίγο από αυτή τη μουσική;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ιδιαίτερα όχι.

SATRADIO: Απλά κάνατε αυτό που ακουγότανε εκείνη την εποχή.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι. Όπως παίζεις αυτά που ακούγονται.

SATRADIO: Ωραία. Μετά μπαίνουμε στο κεφάλαιο Poll.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Προυπήρξε το συγκρότημα των Teenagers, που ήταν στα 15 μου , που ήταν συγκρότημα που φτιάχναμε στη γειτονιά, για να παίζουμε και να νομίζουμε πως κάτι εξελίσσεται και κάτι προχωράει.

SATRADIO: Εκείνη την εποχή το κάναμε κι εμείς. Εγώ είμαι παλιός ντράμερ. Μαζευόμασταν φίλοι και παίζαμε τραγουδάκια.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Έτσι….

SATRADIO: Και το επαγγελματικό είναι;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Επαγγελματικά δούλεψα και πριν τον στρατό. Στα 15 στους teenagers, στα 17 μου σε μπάντες που έπαιζαν χορευτική μουσική στα clubs της Αθήνας. Δούλεψα επαγγελματικά μέχρι και τον στρατό. Πριν απολυθώ βέβαια, σχηματίσαμε τους Poll.

SATRADIO: Τον Ρόμπερτ Ουίλιαμς, τον Σταύρο Λογαρίδη και τον Κώστα Παπαϊωάννου. Έτσι δεν είναι;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ακριβώς.

SATRADIO: Αυτό έγινε το 1971

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι. Πολύ νωρίς όμως. Γενάρη; Φλεβάρη; Κάπου εκεί.

SATRADIO: Από ό,τι έχω διαβάσει, και να με διορθώσετε αν κάνω κάπου λάθος, τα τραγούδια που είχατε γράψει λένε κάποιοι πως τα τραγούδια που είχατε γράψει με τους Poll, δεν θέλατε να τα βγάλετε στη δισκογραφία. Είναι αλήθεια ή όχι;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Δεν είναι ότι δεν θέλαμε. Δεν ξέραμε τι να τα κάνουμε. Είμασταν άσχετοι από την επαγγελματική πλευρά της μουσικής. Παίζαμε στο σπίτι, τα προβάραμε σε διάφορα σπίτια, μέχρι που ένας φίλος είπε: Να τα πάω σε μια εταιρεία δίσκων να τα δείξω, μήπως τους ενδιαφέρει; Και από κει ξεκίνησε η ιστορία των Poll.

SATRADIO: Πάρα πολύ ωραία. Γράφετε και το περίφημο Άνθρωπε Αγάπα.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι. Αυτό ήταν το πρώτο ερέθισμα για το συγκρότημα.

SATRADIO: Το οποίο έχει επηρεαστεί, από ό,τι διάβασα, από μια ταινία.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Το φράουλες και αίμα, ναι.. Το φράουλες και αίμα ήταν η πρώτη ταινία για κατάληψη πανεπιστημίου στην Αμερική. Και η διαμαρτυρία ήταν για τον πόλεμο του Βιετνάμ.Όπου αυτή η διαμαρτυρία και η εκδίωξη των φοιτητών που διαμαρτύρονταν στο πανεπιστήμιο, έγινε με αστυνομικούς και με έφιππους αστυνομικούς. Όπου η εικόνα ήταν τραγική. Οι φοιτητές ήταν σαν σακιά που ενοχλούσαν. Τους πέταγαν από δω και από κει. Γυρίζοντας σπίτι, ήμουν πολύ αναστατωμένος συναισθηματικά, μου φαινόταν πολύ άδικο αυτό το πράγμα, ακόμα και για τη δημόσια τάξη σαν μέτρο. Ξύπνησα μετά από μια ώρα και έγραψα το Άνθρωπε Αγάπα, νερό….Δηλαδή έγραφα, τραγουδούσα, έγραφα, τραγουδούσα, τέλος.

SATRADIO: Χαρακτηρίζεται σαν αντιπολεμικό τραγούδι.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ακριβώς. Γιατί η διαμαρτυρία ήταν για το Βιετνάμ.

SATRADIO: Ακριβώς. Έχετε γράψει και άλλα με τους Poll. Όπως το Ήλιε μου. Όπως το Γέρο.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ο Γέρος γράφτηκε από τον Σταύρο Λογαρίδη.

SATRADIO: Επίσης, ένα τραγούδι που με έχει αγγίξει εμένα πάρα πολύ, είναι Στη Πηγή Μια Κοπέλα.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι. Αυτά είναι εικόνες που σαν έφηβος έχεις μπροστά σου. Γιατί ακόμα η σκέψη είναι άδολη, ρομαντική…Ξέρεις, αυτό το τραγούδι είναι ό,τι ονειρεύεται ένας έφηβος για το ταίριασμά του με το ταίρι του.

SATRADIO: Κύριε Τουρνά, έχετε χάσει τον ρομαντισμό σας;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Κοίταξε, κανένας άνθρωπος δεν μπορεί μετά την ενηλικίωση, και μπαίνοντας στη ζωή, δεν μπορεί να συντηρήσει τον ρομαντισμό που είχε ως έφηβος. Και η αιτία είναι οι προκλήσεις που σου δημιουργεί η ζωή, και στις οποίες, προσπαθώντας να ανταπεξέλθεις, ο ρομαντισμός πάει περίπατο. Θες δεν θες δηλαδή. Ακόμα και ο εξαιρετικά
καλοπροαίρετος άνθρωπος έχει απώλεια ρομαντισμού. Γίνεται λίγο πιο ρεαλιστής, λίγο πιο κυνικός, λίγο πιο πραγματιστής. Γιατί βλέπει πώς είναι η ζωή στην οποία μπήκε. Εξάλλου, αυτή η μετάβαση είναι και τα Απέραντα Χωράφια. Από την αθωότητα, στην πρώτη ενηλικίωση.

SATRADIO: Πιστεύετε όμως στον ρομαντισμό;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Κοίταξε, ο ρομαντισμός, αν θες, για μένα, μπορεί να ξεκινάει από κάποια ευγενή αισθήματα και από κάποια σεβασμό στη ζωή και στους ανθρώπους, αλλά στην ουσία, ο ρομαντισμός κάθε ανθρώπου είναι μια υποκειμενική επεξεργασία, σύμφωνα με τις ευαισθησίες του. Μια ρομαντική επεξεργασία, που πάρα πολλές φορές απέχει από την πραγματικότητα. Είναι δηλαδή ένα δημιούργημα υποκειμενικό, το οποίο το έχουμε ανάγκη οι άνθρωποι. Γιατί είναι το μόνο που μπορεί να πολεμήσει την κυνικότητα της ζωής. Ή τη σκληρότητα της ζωής.

SATRADIO: Άρα είναι ένα εφόδιο για να προχωρήσουμε στη ζωή. Κάπως έτσι μου το λέτε.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Είναι ένα συστατικό που άλλοι το έχουν πιο πολύ, και άλλοι λιγότερο. Το οποίο όμως, έρχεται η ζωή και το προκαλεί συνεχώς. Πώς λέει μια παροιμία: Όχι όπως ήξερες νύφη,αλλά όπως βρήκες. Όταν στη ζωή βρίσκεις σκληράδα, ανταγωνισμό,απιστία, προδοσία,εκλεκτική μεταχείριση των ανθρώπων, καταλαβαίνεις ότι ο ρομαντισμός θες δεν θες πάει περίπατο.

SATRADIO: Ναι….συμφωνώ.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Και αυτό που βλέπουμε στις μέρες μας και στα χρόνια μας ,που η ζωή έχει σκληρύνει, που ακούμε ένα δελτίο αστυνομικό, που είναι συνέχεια με περιστατικά ακραία, είναι ένα αποτέλεσμα των ευγενών συναισθημάτων του ανθρώπου. Ευγενή συναισθήματα φτιάχνουν τον ρομαντισμό. Έχει πάει περίπατο λοιπόν. Σε μεγάλο βαθμό. Σε πολλούς ανθρώπους.

SATRADIO: Οπότε, καταλαβαίνω από αυτό που μου λέτε, πως η λέξη άνθρωπος δεν υπάρχει πλέον.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Κοίταξε, σε ένα βαθμό, τα τεκταινόμενα της ζωής, αυτό δηλαδή που βιώνουμε όλοι, σε όλα τα γεωγραφικά πλάτη, είναι πολύ πιο σκληρό από αυτό για το οποίο γεννηθήκαμε για να υπάρχουμε. Η διαφορά είναι όμως, πως σε ένα πολύ μικρό ποσοστό, ο αθωότερος από εμάς, συμμετέχει σε αυτό. Ο πιο καλοπροαίρετος από εμάς, εν αγνοία του, συμμετέχει σε αυτό. Γι αυτό μπορούμε και να διακρίνουμε ότι ορισμένοι άνθρωποι πραγματικά αντιστέκονται στην κυνικότητα της ζωής, και στην σκληρότητα των ανθρώπων, και τους ονομάζουμε αγίους, οσίους….Είναι ακριβώς γιατί αυτοί οι άνθρωποι αντιστέκονται σε οτιδήποτε μπορεί να τους διαφθείρει και να τους κάνει σαν όλους τους άλλους. Οι μεγάλες όμως κοινωνίες των ανθρώπων επηρεάζονται και υιοθετούν αυτήν την σκληρότητα. Αυτήν την πραγματικότητα της ζωής. Και γίνονται σε έναν βαθμό ανάλογοι αυτών που απεχθάνονται. Ο Χατζηδάκις το είχε πει: Αν συνηθίσεις το τέρας, έγινες κι εσύ.

SATRADIO: Σωστά. Μου δίνετε πάσα τώρα. Δεν ήθελα να πάω εκεί, αλλά μου δίνετε πάσα για ένα τραγούδι σας, με έναν υπέροχο στίχο. Και τώρα που το λέω ανατριχιάζω. Έχετε πει Εμείς, οι Κάτοχοι της Ενοχής.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι. Γιατί με ασήμαντες, ελάχιστες εξαιρέσεις, όλοι, άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο, άλλος ακραία πολύ, συμμετέχουμε σε αυτό που ζούμε. Δεν είμαστε

αμέτοχοι. Δεν είμαστε εξαιρέσεις. Όλοι εμείς που γκρινιάζουμε κάθε μέρα για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά, γκρινιάζουμε αθωώνοντας τους εαυτούς μας, ενώ αν είχαμε μια πιο διεισδυτική ματιά και μια καλύτερη γνώση του εαυτού μας ,θα ξέραμε πως έχουμε μικρές συμμετοχές σε αυτό που συμβαίνει.

SATRADIO: Σωστά. Μήπως είναι αυτό που λέμε στην Ελλάδα, γιατί κι εγώ έχω κάνει 16 χρόνια στο εξωτερικό, να ξέρετε, ζούσα στην Γαλλία. Μήπως είναι αυτό που λέμε: Για όλα φταίνε οι άλλοι, εγώ δεν φταίω για τίποτα;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Κάπως έτσι γίνεται, αλλά αυτό είναι μια πλάνη. Εμείς ζούμε ανάμεσα στους ανθρώπους. Οι πράξεις μας, η σκέψη μας, η βούλησή μας, παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο. Όχι για να ανατρέψει το τεκταινόμενο, αυτό που συμβαίνει γύρω μας, αλλά μπορεί να δημιουργήσει επιρροές. Μπορεί να δημιουργήσει άλλα αποτελέσματα. Και εμείς δεν το κάνουμε αυτό. Άλλοτε από φόβο, άλλοτε από επιλογή, άλλοτε γιατί γίναμε οι ίδιοι με το απέναντι που μας απειλεί. Για χίλιους λόγους.

SATRADIO: Σωστά. Η σόλο καριέρα πότε ξεκινάει; ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Το 1972, με το τέλος των Poll SATRADIO: Το οποίο τέλος των Poll το θελήσατε όλοι;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ήταν ένα αδιέξοδο. Η μοναδική λύση που θα είχαμε ήταν επειδή ο Σταύρος, θεός σχωρέστον, είχε λίγο επαναστατήσει με τον εαυτό του, η μόνη λύση θα ήταν να τον αντικαταστήσουμε. Αυτό σαν επιλογή στη δική μου σκέψη, δεν υπήρχε,Γιατί ο Σταύρος ήταν ένα εξαιρετικά σημαντικό μέλος αυτής της μπάντας. Θα μπορούσαμε να βρούμε έναν εξαιρετικά σημαντικό άνθρωπο για να μπει στη θέση του. Αλλά θεωρούσα πως όλα αυτά έχουν στον χαρακτήρα τους και επαγγελματικές βλέψεις. Και εμείς είμασταν ακόμη παιδιά. 21-22 χρονών παιδιά. Είμασταν αθώοι και ρομαντικοί. Και έντιμοι σε αυτό που κάναμε. Θέλαμε να έχει τη γνησιότητά του. Να είναι αυτό που ξεκίνησε. Αφού δεν μπορούσε να είναι αυτό που ξεκίνησε, ας μη συνεχίσει αυτό που ξεκίνησε. Αυτό ήταν η διάλυση.

SATRADIO: Και ο καθένας παίρνει το δρόμο του μετά. Έτσι;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Κάπως έτσι. Ναι.

SATRADIO: Και ξεκινάτε λοιπόν τη σόλο καριέρα. Πιστεύατε πως αυτή η σόλο καριέρα, που την ξεκινήσατε σε αυτήν την ηλικία, θα μπορούσε να κάνει έναν Κώστα Τουρνά όπως είναι σήμερα;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Δεν πέρναγε από το μυαλό μου. Με την έννοια ότι…..Να πω πως η μουσική για μένα είναι ένας έρωτας. Ο οποίος έχει τα πάνω του και τα κάτω του, αλλά είναι ένας έρωτας. Ο ερωτευμένος άνθρωπος δεν ενδιαφέρεται για το τι θα ακολουθήσει και το πώς θα εξελιχθεί. Ενδιαφέρεται για αυτό που νιώθει εκείνη τη στιγμή. Έτσι κι εγώ, αγαπούσα τη μουσική. Είχα στα χέρια μου τραγούδια και δεν πέρναγε από το μυαλό μου πού θα πάει όλο αυτό και πώς θα εξελιχθεί. Σήμερα, αν με ρωτήσεις, που έχουν περάσει 51 χρόνια από το ξεκίνημα των Poll, που είναι πάρα πολλά χρόνια. Και ευγνωμονώ το Θεό και τους ανθρώπους για ό,τι μου συμβαίνει, είναι κάτι που δεν μπορείς καν να το ονειρευτείς. Ειδικά όταν είσαι ερωτευμένος με τη μουσική. Μουσική κάνεις γιατί θέλεις να κάνεις μουσική εκείνη την ώρα. Όχι γιατί την προοπτική της.

SATRADIO: Πολύ σωστά. Εγώ μια ερώτηση για τους Poll θα ήθελα να σας κάνω. Υπήρχε κάποιος, μέσα σε εισαγωγικά, αρχηγός στο group;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Η αλήθεια είναι ότι όλα αυτά ξεκίνησαν από μια συναισθηματική αντίληψη που είχα εγώ για τη μουσική και για τα τραγούδια στην Ελλάδα. Θεωρούσα πως κανένας δεν κάνει τραγούδια για εμάς. Το εμάς ήταν η ηλικία μας. Οι 20άρηδες. Το ότι τα τραγούδια γίνονται όπως και σήμερα…και το λαϊκό τραγούδι, σε έναν μεγάλο βαθμό μιλάει για τον πόνο του ζευγαρώματος. Με άφησες, σε άφησα, σε θέλω, δεν σε θέλω, πεθαίνω, λιώνω. Αυτά τα οποία έχουν να κάνουν με το ζευγάρωμα του ανθρώπου. Εγώ θεωρούσα πως η ζωή μας δεν είναι μόνο αυτό. Η ζωή μας είναι και οι κοινωνίες μας. Και οι σχέσεις μας με τους ανθρώπους. Και οι πολιτικές επιλογές, που άλλοτε είναι ωφέλιμες και άλλοτε δραματικές, που είναι και το συχνότερο. Ήθελα δεν ήθελα, αυτό με έβαζε σε μια θέση, δεν θα έλεγα ηγετική, αλλά σε μια θέση επιρροής στους συναδέλφους που είχαμε την μπάντα. Και το ευτύχημα είναι ότι ομονοούσαν. Και καταλάβαιναν. Και συμφωνούσαν. Και ήταν αποκαλυπτικό. Γιατί ό,τι κάναμε με τους Poll, ήταν ακριβώς με αφορμή αυτά τα αισθήματα και αυτές τις σκέψεις.

SATRADIO: Άλλη ερώτηση: Η μουσική έχει καυτηριάσει πολιτικές καταστάσεις. Οπότε, πολιτικοποιούμε τη μουσική, ή μουσικοποιούμε την πολιτική;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Κοίταξε, και οι δυο εκδοχές έχουν μια απολυτότητα που δεν ταιριάζει στα πράγματα για τη δική μου αντίληψη. Εγώ πιστεύω πως ένας άνθρωπος, για να κάνει μουσική, και όταν λέμε μουσική να το οριστικοποιήσουμε. Εννοούμε να κάνει τραγούδια για τους ανθρώπους γύρω του. Για να κάνει τραγούδια για τους ανθρώπους γύρω του, το

πιο σημαντικό του απόθεμα είναι η ψυχή του. Ο ψυχισμός του, τα βιώματά του, οι σκέψεις του, οι απόψεις του. Για αυτό και βλέπεις πως πολλά τραγούδια πολιτικοποιούνται, ή κομματικοποιούνται. Αυτό όμως είναι γιατί ο άνθρωπος που τα γράφει νιώθει έτσι. Για μένα, αν ο άνθρωπος θα έπρεπε να γράφει τραγούδια για τους γύρω του, και να εκφράζει τους γύρω του, είναι πράγματα που πηγάζουν αποκλειστικά από την ψυχή του και όχι από το έξω. Πρέπει να μιλάς για πράγματα που νιώθεις εσύ ο ίδιος. Και μάλιστα και για πράγματα που άλλοι δεν έχουν τολμήσει να μιλήσουν. Με αυτόν τον τρόπο λοιπόν, μπορείς να συνεισφέρεις μια ματιά, και έναν στίχο, που άλλος δεν είχε την ευκαιρία, ή δεν έχει το ταλέντο. Ή δεν έχει την έφεση να κάτσει να το γράψει. Γιατί μόνο έτσι μπορείς να εκφράζεις τους ανθρώπους. Και οι άνθρωποι, το τραγούδι το θέλουνε για να εκφραστούνε. Το θέλουνε για να πούνε το δικό τους βίωμα. Τη δική τους ψυχή να εκφράσουνε. Όσο πιο βαθιά λοιπόν μπαίνεις στον ψυχισμό σου, τόσο πιο κοντά μπορείς να έρθεις με ανθρώπους που δεν είχαν την ευκαιρία να το κάνουν, ενώ το νιώθουν. Υφέρπει αυτό το αίσθημα. Με δυο κουβέντες, κάνεις ένα τραγούδι για να εκφράσεις τους ανθρώπους. Για να το βγάλουν από μέσα τους για να μην βράζει. Με έναν τρόπο, να το φέρουνε στην επιφάνεια. Να το δούνε. Να το συνειδητοποιήσουνε. Και ίσως….αυτό να αποτελεί και αφετηρία για τις μελλοντικές τους πράξεις.

SATRADIO: Εκπληκτικά λόγια. Πόσο μπροστά έβλεπε ο Κώστας Τουρνάς όταν έγραφε τα Αστρόνειρα; Το 1973;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Η αλήθεια είναι πως τα Αστρόνειρα είναι γραμμένα με επιρροές από κάποια πράγματα που διάβαζα τότε. Για τη ζωή έξω από τη γη.Πως υπάρχουν άλλοι πολιτισμοί στο στερέωμα, στο σύμπαν. Διάφορες τέτοιες επιρροές. Τώρα, μουσικά να πούμε, πως την εποχή εκείνη, οι νέοι άνθρωποι είχαν την μεγάλη τύχη να μπορούν να γράψουν μουσικές οι οποίες δεν προϋπήρξαν. Η εξέλιξη του εγγλέζικου ροκ, ας πούμε, μπορεί να έχει την αφετηρία της στο αμερικάνικο rock and roll, αλλά είχε εκπληκτική εξέλιξη. Πήγε πολύ μακριά. Αυτό λοιπόν, που μπορούμε να το δούμε εμείς σαν στοιχεία απέναντί μας, το ίδιο συμβαίνει σε κάθε άνθρωπο μέσα του. Δηλαδή ένας νέος άνθρωπος φέρνει τη δική του πνοή. Τη δική του ματιά. Η οποία, θέλουμε , δεν θέλουμε, θα είναι πιο φρέσκια από αυτήν του πατέρα του. Δηλαδή της προηγούμενης γενιάς. Αυτό, αισιοδοξούμε ότι οι καλλιτέχνες το κάνουν εξελικτικά και όχι οπισθοδρομικά. Θα ήταν άδικο ένας καλλιτέχνης να δαιμονοποιήσει τις σκέψεις του και να εκφραστεί με τρόπους που θα ήταν επιζήμιοι για τους γύρω του.

SATRADIO: Ξέρετε, σας ρωτάω γιατί η Μηχανή του Χρόνου, ο πιο καλός Τραγουδιστής, ή το 2009, μας πάνε σε ένα 2009 που το ζήσαμε.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι. Ήταν μελλοντολογικό με έναν τρόπο.

SATRADIO: Θα το πω τώρα, και συγχωρείστε με. Επηρρεαστήκατε από David Bowie;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Όχι. Καθόλου. Τον ανακάλυψα περίπου την περίοδο που έβγαιναν τα Αστρόνειρα. Μου άρεσε ο πρώτος του δίσκος πάρα πολύ . Και ο δεύτερος. Μετά τελείωσε σαν αγαπημένη επιλογή. Απλά παρακολουθούσα τι έκανε. Αλλά τον ανακάλυψα εκεί. Και ήταν εκπληκτικό, γιατί ένα τραγούδι που λέγεται Άρχων Νους, είναι ένα τραγούδι που είχε μεγάλη συγγένεια με το ύφος του πρώτου δίσκου του Bowie. Συγγένειες εννοώ εννοιολογικές. Αυτό εννοώ. Όπως και να έχει, δεν παίζει κανένα ρόλο. Ακόμη και να είχα επηρρεαστεί, γιατί τον είχα ακούσει και τον είχα αγαπήσει….ακόμη και αυτό να συνέβαινε….να σας πω κάτι που δεν παίζει κανέναν ρόλο και είναι κοινό μυστικό και δεν το

ομολογούμε ποτέ. Οι άνθρωποι που κάνουν μουσική αλληλοεπηρεάζονται. Το θέλουν δεν το θέλουν. Η μόνη διαφορά είναι πως είναι διαφορετικό να επηρρεάζεσαι υποσυνείδητα , και αυτό να γίνεται ένα στοιχείο της δικής σου συγγραφής την επομένη. Και είναι διαφορετικό να ψάχνεις τι θα κοπιάρεις. Τι θα κλέψεις. Τι θα αρπάξεις από κάπου για να το κάνεις να φαίνεται δικό σου.

SATRADIO: Συμφωνώ. Και όταν κοπιάρεις, είναι με τι στυλ το κοπιάρεις. Έτσι δεν είναι; Με σεβασμό στο original.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Εγώ λέω ότι η καλύτερη εκδοχή είναι οι υποσυνείδητες επιρροές που δεχόμαστε από άλλους μουσικούς και από άλλα τραγούδια, δημιουργήματα κλπ. Γιατί όταν είναι υποσυνείδητες μπαίνουν στον προσωπικό σου μείκτη. Και το αποτέλεσμα που θα κάνεις αμέσως μετά, έχει και προσωπική συνδρομή. Έχει και προσωπική γραφή. Έχει και προσωπική εννιολογία. Άλλο λοιπόν ο επηρεασμός και άλλο το κοπιάρισμα. Το κοπιάρισμα είναι κατακριτέο για μένα.

SATRADIO: Ο Κώστας Τουρνάς δεν θα έπαιζε ποτέ τραγούδι κάποιου άλλου; Αυτό μου λέτε;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Όχι. Το να κοπιάρεις είναι να το πάρεις και να το παρουσιάσεις για δικό σου. Αλλάζοντας μερικά στοιχεία. Αυτό εννοώ. Κοπιάρω είναι λίγο πολύ…κλέβω.

SATRADIO: Μου είπατε πριν πως προσπαθήσατε και κάνατε όλα αυτά τα τραγούδια στην πορεία σας, που μιλάνε για την αγνή αγάπη. Όχι μόνο την αγάπη ενός ζευγαριού, αλλά την αγάπη στον κόσμο.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι.

SATRADIO: Ας πούμε λοιπόν, το Στιγμές. Τι σας επηρέασε για να το γράψετε; Εγώ λέω ότι η ζωή είναι στιγμές. Πάντα το λέω.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Να σου δώσω μια εικόνα. Ένα ζευγάρι είναι πολύ ερωτευμένο, και είναι πάρα πολύ κοντά. Και σε 4 χρόνια είναι εχθροί. Σκοτώνονται, βρίζονται και χωρίζουν.

SATRADIO: Μιλάτε για σήμερα. ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Μιλάω για πάντα. SATRADIO: Για πάντα. Οκ.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Τι το κάνει αυτό; Το κάνει η αδυναμία των ανθρώπων, να έχουν μια ολιστική, ας χρησιμοποιήσω αυτή τη λέξη, αγάπη. Η ολιστική αγάπη σημαίνει: Αγαπώ τη ζωή, αγαπώ τον κόσμο. Αγαπάω τους ανθρώπους. Κατανοώ τις αδυναμίες τους. Και τα έτσι, και τα αλλιώς τους. Και έτσι μπορώ να αγαπήσω εμένα. Και έτσι μπορώ να αγαπήσω και το ταίρι μου. Αυτό, δεν το έχουμε στη φάση της εξέλιξης της ανθρωπότητας σήμερα εμείς οι άνθρωποι. Δεν το έχουμε. Έχουμε μια μειωμένη, προσωποπαγή, επιλεκτική εύνοια συναισθημάτων προς ένα πρόσωπο. Κι αυτό το ονομάζουμε αγάπη.

SATRADIO: Θεωρείτε δηλαδή πως το σ’αγαπώ δεν υπάρχει;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Υπάρχει. Αλλά δεν είναι η οντολογική έννοια των πραγμάτων. Η οντολογική έννοια των πραγμάτων είναι πως όταν αγαπάς δεν ζητάς τίποτα, δεν περιμένεις τίποτα. Μόνο αγαπάς. Δεν κρίνεις, δεν ζυγίζεις, δεν λογαριάζεις, δεν παραπονιέσαι. Δεν υπάρχουν αυτά στην αγάπη. Ή αγαπάς, ή δεν αγαπάς. Εμείς λοιπόν τη λέξη, την έχουμε πάρει από αναφορές φιλοσόφων, σοφών ανθρώπων και την μετατρέπουμε αμέσως σε

αυτό που νιώθουμε για ένα πρόσωπο. Η μάνα για το παιδί της. Ο άντρας για το ταίρι του. Η γυναίκα για το ταίρι της. Το βάζουμε εκεί, χωρίς την ίδια ώρα να συνειδητοποιούμε πως είναι ένα συναίσθημα. Και όχι ένα αίσθημα. Η αγάπη είναι ένα αίσθημα. Όχι ένα συναίσθημα. Ποια η διαφορά λοιπόν: Ότι όταν αγαπάς, και αυτό είναι αίσθημα, δεν προλαβαίνεις να επεξεργαστείς λεπτομέρειες. Δεν είσαι ποτέ δυσαρεστημένος. Ό,τι και αν συμβαίνει. Το συναίσθημα όμως, έχει την κριτική σκέψη. Που σημαίνει: Μ’ αγαπάς, αλλά μου μίλησες έτσι. Κι επειδή μου μίλησες έτσι …και έκανες αυτό….εγώ θυμώνω…και δεν σε αγαπάω πια…και χωρίζουμε. Αυτό το δεύτερο είναι, αν θέλετε, δεν έχει καμμία σχέση με την οντολογική αγάπη. Είναι ένα συναίσθημα. Το συναίσθημα είναι ευάλωτο. Είναι μια ανθρώπινη έκφραση της ψυχής με προτιμήσεις. Αλλά που δεν δέχεται και υποχωρήσεις.

Βάσει ζυγαριάς και υπολογισμών, το θέλει ισορροπημένο όλη την ώρα. Η αγάπη δεν είναι έτσι. Όταν ανέβηκε ο Χριστός μας στον σταυρό, θα μπορούσε εύκολα να πει: Όχι, δεν είμαι υιός Θεού. Όχι. Αυτά που λέω, έτσι τα λέω…έτσι τα σκέφτηκα, αλλά δεν ισχύουν. Θα μπορούσε να βρει 1000 δικαιολογίες για να γλιτώσει τον Σταυρό. Όμως, η αγάπη του για τους ανθρώπους και για τη ζωή ήταν άδολη. Δεν έμπαινε στην επεξεργασία. Ώστε να πει μετά: Ας κάνω αυτό να γλιτώσω. Ή ας γίνει αυτό, ή ας γίνει το άλλο.

SATRADIO: Το κατάλαβα. Όμως, αν ο έρωτας ζει. Εσείς το έχετε πει.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι…Είναι λίγο πολύ ένα ευφυολόγημα ας το πούμε, που σημαίνει αν ζει…έχει μαύρα μαλλιά. Ή έχει γυναίκας κορμί. Και το λέει ένας άντρας, ας πούμε. Και λέει ότι δεν θέλω να φωνάξω, να σου τάξω, να σου πω, πως όσο και να αλλάξω μόνο εσένα θα αγαπώ. Είναι μια σκέψη ενός ερωτευμένου ανθρώπου, που το αν ο έρωτας ζει, το έχει απαντήσει πρακτικά. Ζει και έχει αυτά τα χαρακτηριστικά. Και έτσι νιώθω κι εγώ για σένα.

SATRADIO: Επίσης, έχετε πει: Μην της το πεις….ότι την έχασα, αλλά την αγαπώ.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι. Γιατί το να αγαπάς έναν άνθρωπο, για μένα, δεν είναι προϊον ούτε συνδιαλλαγής, ούτε πίεσης. Το να αγαπάς έναν άνθρωπο είναι να τον αγαπάς. Δεν είναι κάτι διαπραγματεύσιμο. Να μπαίνεις σε έναν αγώνα λογαριασμών και ζυγίσματος. Άρα, το ότι αυτή έφυγε, δεν χρειάζεται να πας να της πεις εσύ ρε φίλε ότι εγώ την αγαπάω ακόμα. Ό,τι εξελιχθεί, όπως εξελιχθεί… Αν καταλάβει το λάθος της, θα ξαναέρθει. Αυτό, για τους πολλούς ανθρώπους, θεωρείται μια παθητική στάση. Η ουσία είναι η άριστη στάση για να είναι οι σχέσεις καλές και καθαρές. Γιατί βλέπεις σήμερα: Δεν τον ήθελε η γυναίκα του και την σκότωσε. Έχει καμμιά λογική αυτό το πράγμα;

SATRADIO: Καμμία. Εντελώς καμμία.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Όμως οι άνθρωποι την πατάμε μέσα στο κεφάλι μας. Για αυτό και λέει: Μην της το πεις. Δεν χρειάζεται δηλαδή να πιεστεί αυτή. Να κάνει ό,τι θέλει να κάνει.

SATRADIO: Οπότε αυτό που αντιλαμβάνομαι εγώ είναι: Ότι έφυγε και εγώ μπορώ να εξακολουθώ να την αγαπάω. Αλλά δεν χρειάζεται κάποιος να της πει κάτι.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ακριβώς. Και να πιεστεί. Και να αλλάξει πιο γρήγορα. Δεν είναι υγιές…Ένας άνθρωπος, όταν θέλει να ζει με έναν άλλον άνθρωπο, ένα ζευγάρι, όταν και οι δύο θέλουν να είναι εκεί. Όχι γιατί σε πιέζω, σε εκβιάζω, σε κάνω, σε δείχνω, για να είσαι εκεί.

SATRADIO: Αφού θίξατε αυτό το θέμα. Στο ζευγάρι δεν υπάρχει αυτό που λέμε, η ρουτίνα;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Δεν παίζει κανέναν ρόλο. Όλοι οι άνθρωποι μπορεί στην επανάληψη να πλήξουνε. Ακόμη κι ένας συγγραφέας στο γραφείο του. Να δει το γραφείο του μια μέρα και να πει: Πω; Πάλι εδώ; Μπορούν. Αλλά αυτό που δεν ξέρουν πάλι οι άνθρωποι είναι πως ο έρωτας είναι σαν τη θάλασσα. Έχει κύματα. Έχει κύμα πάνω, κύμα κάτω. Αν έχεις πλήξει, θα περιμένεις το επόμενο κύμα όπου θα ξεπλήξεις.

SATRADIO: Ή μπορεί να είσαι ένας καλός καπετάνιος.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ : Ακριβώς. Έτσι ακριβώς. Και αυτό όχι γιατί πρέπει να μείνεις με το ταίρι σου και να παραμείνεις εκεί σαν σκλάβος. Είναι γιατί η αγάπη σου είναι λίγο πιο εξελιγμένη, λίγο πιο δυνατή, λίγο πιο μεγάλη από το να πεις φεύγω. Ή χωρίζω…Ή οτιδήποτε.

SATRADIO: Άρα υπάρχει υποχώρηση που λέμε.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Δεν υπάρχει υποχώρηση. Υπάρχει ανοχή.

SATRADIO: Ανοχή και κατανόηση να το πω.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Κατανόηση. Ακριβώς.

SATRADIO: Παρόλα αυτά όμως, έχετε πει και Όμορφη, είσαι όμορφη.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Εννοείται. Για ποιον άντρα ένα όμορφο πλάσμα δεν είναι κινητήριος δύναμις.

SATRADIO: Είναι η δύναμη του κάθε άντρα φυσικά. Και ξέρω, θα το πω τώρα, πως είστε πολλά χρόνια με την κυρία, την γυναίκα σας…

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Έτσι…έτσι….

SATRADIO: Το οποίο αυτό αποδεικνύει πολλά.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Είναι λίγο πολύ αυτά που λέμε. Αλλά καμμιά φορά, για να μην γινόμαστε και λογάδες που λέω εγώ, καμμιά φορά είναι η τύχη. Τι είναι η τύχη; Είναι αυτό που δεν ελέγχουμε, δεν μπορούμε να το ρυθμίσουμε. Δεν μπορούμε να επέμβουμε. Και έρχεται και γίνεται έτσι. Εμείς οι άνθρωποι το ονομάζουμε τύχη. Είναι και λίγο προϊόν τύχης. Είναι και λίγο να σου χαριστεί η ζωή.

SATRADIO: Γενική ερώτηση: Τι μουσική στα νιάτα σας ακούγατε. Ή ποια μουσική σας επηρρέασε για να φτιάξετε αυτό που φτιάξατε.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Κοίταξε, ήταν πολλά αυτά τα δυτικά συγκροτήματα που κάνανε πολλά όμορφα πράγματα. Και επειδή ψιλοκαταλάβαινα και αγγλικά, ένιωθα ότι είναι κοντά μου…Πώς ας πούμε ένας έλληνας τραγουδιστής θα έκανε ένα τραγούδι που θα μου άρεσε πολύ….Ένιωθα έτσι…Άκουσα λοιπόν την πρώτη γενιά των εγγλέζων μουσικών…Beatles, Stones, Kings, Animals. Τους άκουγα. Pink Floyd αργότερα. Από την αμερικάνικη σκηνή, δεν μπορώ να πω πως είναι πολλές οι επιλογές μου. (ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑ ΤΑ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΑ).Ήταν ένα συγκρότημα που έκαναν λίγο πολύ ό,τι έκαναν οι Poll. Δίφωνα, τρίφωνα, ακουστικές κιθάρες .Ένιωθα πως είναι πολύ κοντά στα γούστα μου και στον τρόπο που είχα στο κεφάλι μου τη μουσική.

SATRADIO: Μου κάνει εντύπωση, γιατί έχετε γράψει καταπληκτικούς στίχους. Σε όλα τα τραγούδια σας, και δεν μου αναφέρατε τον Bob Dylan.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Μπορώ να πω πως δεν με γοήτευε εξαιρετικά στην αρχή. Ενώ τώρα τον εκτιμώ πολύ περισσότερο. Στην αρχή, δεν με γοήτευε τόσο πολύ το τελικό του αποτέλεσμα. Αυτό το αμερικάνικο, με τον μασημένο στίχο, δεν με γοήτευε. Ιδιαίτερα στην αρχή.

Αργότερα βέβαια, πολύ αργότερα, τον ανακάλυψα.

SATRADIO: Οπότε να πούμε πως ο Κώστας Τουρνάς έχει επηρρεαστεί από το αγγλόφωνο ροκ.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Το αγγλόφωνο ροκ. Το οποίο, ό,τι κι αν μου έχει αφήσει μου το έχει αφήσει υποσυνείδητα.

SATRADIO: Πάμε τώρα σε ένα τραγούδι, που με έχει αγγίξει πάρα πολύ. Ήταν για την εποχή που γράφτηκε, μια γροθιά στο στομάχι της ελληνικής κοινωνίας. Όπως στη Γαλλία έχει γραφτεί ένα τραγούδι του Charles Aznavour. Αναφέρομαι στον Αχιλλέα από το Κάιρο.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι. Κοίταξε…Είναι κάτι που το έχω δει μπροστά μου να συμβαίνει. Ενώ αργότερα στο στίχο, η ιστορία άλλαξε. Έχει πολλά στοιχεία από πράγματα που τα έβλεπα μπροστά μου. Τα ζούσα. Τα βίωνα. Και η αλήθεια είναι πως ενώ μιλάει για έναν ομοφυλόφιλο άνδρα, στην ουσία είναι ένα γενικότερα αντιρατσιστικό τραγούδι. Το θα μπορούσαν να είναι παιδιά σου, πάει και στον Σύρο πρόσφυγα. Πάει σε μια κοπέλα ομοφυλόφιλη. Το σκεπτικό δεν είναι ούτε ευλόγησε, ούτε καταράσου. Το σκεπτικό είναι πως ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθο βαλέτω. Και δεν αποκλείεις τους ανθρώπους από τη ζωή για τη δικές τους επιλογές.

SATRADIO: Πολύ σωστά. Απλά την εποχή που γράφτηκε δεν υπήρχαν πρόσφυγες, δεν υπήρχαν όλα αυτά. Αλλά γι αυτό είπα πως ο Κώστας Τουρνάς ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ήταν και ταμπού. Δεν μπορούσες να μιλήσεις στην ελληνική κοινωνία τότε για αυτό το πράγμα. Μου είπε τότε και η εταιρία δίσκων για να το εκδώσει πως δεν θα μπει το τραγούδι μέσα. Τους είπα οκ. Αφήστε το Δεν θα κάνουμε αυτόν τον δίσκο. Και τελικά την Τρίτη μέρα είπανε…οκ…θα το βάλουμε…η ευθύνη δική σου…Το σκεπτικό ήταν πως κάνοντας αυτό του τραγούδι, θα μπορούσα να έχω την εικόνα ενός ομοφιλόφυλου. Ή εγώ ο ίδιος θα μπορούσα να είμαι. Πράγμα που δεν ήταν αλήθεια…Αλλά εμένα, ποσώς με ενδιέφερε αυτό το πράγμα, γιατί δεν είχε καμμία σχέση με το σκεπτικό το δικό τους.

SATRADIO: Κατάλαβα. Οπότε δεν φωτογραφίζει κάποιον άνθρωπο αυτό το τραγούδι.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Οι εικόνες που έχω μπροστά μου, έχουν να κάνουν με εικόνα συγκεκριμένου ανθρώπου. Αλλά δεν παίζει κανέναν ρόλο να το πούμε… Είναι πράγματα που τα είδα να συμβαίνουν σε έναν βαθμό. Όχι αυστηρά όπως τα λέει το τραγούδι. Αλλά έχω δει ζευγάρι αγοριού με Μηνά όπως λέει το τραγούδι.

SATRADIO: Σας είπα πριν για τους κατόχους της ενοχής. Το κυρίες και κύριοι. Στο οποίο κι εκεί δείχνετε μια κοινωνία ανθρώπων. Δεν ξέρω αν την κατακρίνετε ή όχι, αλλά δείχνετε όμως.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Κοίταξε…Αυτός είναι ο σκοπός ενός τραγουδιού. Ένα τραγούδι γράφεται γιατί έχει να θίξει αυτό που δεν φαίνεται. Έχει να μιλήσει για το ανομολόγητο. Έχει να μιλήσει για κάτι που συμβαίνει τώρα. Ή συμβαίνει γύρω σου τώρα. Και το Κυρίες και Κύριοι είναι ένα τέτοιο τραγούδι. Τώρα αν είναι καταγγελία έντονη ή αν το δείχνει, δεν παίζει κανέναν ρόλο. Εμένα μου άρεσαν πάντα τα τραγούδια, αυτά που δεν μπορεί ένας

άνθρωπος, γιατί δεν έχει το λεξιλόγιο. Ή δεν έχει τη σκέψη. Αυτά που δεν μπορεί, αλλά θα ήθελε να τα πει με το στόμα του, να μπορέσεις να γίνεις εσύ το στόμα του.

SATRADIO: Κατάλαβα. Παρακολουθούμε τον Κώστα Τουρνά. Κι εγώ από μικρό παιδί, ακούω τα τραγούδια σας. Και στο ραδιόφωνο παίζουνε. Και έχουμε πει και πάρα πολλά πράγματα για τον Κώστα Τουρνά. Όμως είναι ένας άνθρωπος που δεν τον βλέπουμε στα media πολύ.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Αυτό, είναι γιατί και η τηλεόραση είναι λίγο αδηφάγα. Δηλαδή, αν μπορούσε έναν άνθρωπο να τον έχει από το πρωί μέχρι το βράδυ, θα τον έβαζε από το πρωί μέχρι το βράδυ. Η τηλεόραση έχει δικούς της κανόνες. Σου κάνει μια συνέντευξη 50 λεπτά, και βγάζει ένα δίλεπτο στον αέρα. Τόσο χρειαζότανε…Τόσο του επιτρέπει η εκπομπή. Όλα αυτά, σιγά σιγά, σε αποστρέφουν από το να θέλεις να είσαι στην τηλεόραση.

SATRADIO: Εγώ θα το πω διαφορετικά. Ο Κώστας Τουρνάς δεν έχει να αποδείξει τίποτα.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Δεν είναι τόσο να αποδείξεις, ούτε να επιδιώξεις να τραβήξεις την προσοχή του κόσμου. Αυτό θα το έκανες όταν έχεις μια νέα πρόταση. Έχεις κάτι ανακοινώσιμο. Και θα το έκανες για να βοηθηθεί αυτό το πόνημά σου. Αυτό που θέλεις να βγει στον κόσμο. Εγώ είχα πολλά χρόνια να κάνω δισκογραφική δουλειά…Τώρα μάλιστα κάνω μια νέα δισκογραφική δουλειά μετά από πολλά χρόνια. Και πιθανώς, μια δυο φορές να βγω σε μια τηλεόραση, για να πω για αυτή τη δουλειά. Αυτός είναι ένας λόγος. Δηλαδή, και η τηλεόραση θέλει να κάνει δουλειά της έχοντας ανθρώπους, κι εσύ θέλεις να επικοινωνήσεις κάποια πράγματα. Να εξυπηρετηθεί η ανάγκη σου για μεταφορά του νέου. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είμαι εκεί.

SATRADIO: Συμφωνώ. Καινούρια δισκογραφική δουλειά εννοείται μόνο σας. Έτσι; Γιατί είχαμε και τα ντουέτα.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Μόνος μου. Μια καινούρια δουλειά, με καινούρια τραγούδια.

SATRADIO: Ξέρουμε πότε θα κυκλοφορήσει;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Αν δεν υπάρξουν αντικειμενικά εμπόδια, θα πρέπει αρχές Δεκεμβρίου να κυκλοφορεί. Ο τίτλος του είναι ΑΘΩΟΣ, και ελπίζω να βγει στις αρχές του Δεκέμβρη.

SATRADIO: Ποτέ δεν είσασταν ένοχος!!! Και μια ερώτηση γενική πάλι. Από όλες τις δουλειές που έχετε κάνει, ποια ήταν αυτή που σας άγγιξε πιο πολύ.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Αυτή που είχε μεγάλη σπουδή, και στην παραγωγή, και λόγω των συνεργασιών, και αυτή που ήταν πλούσια από αισθήματα, συναισθήματα, εμπειρία…ήταν τα ντουέτα. Επίσης, τα Απέραντα Χωράφια. Το να κάνεις για πρώτη φορά ροκ μπάντα με συμφωνικό σύνολο, δεν είναι κάτι συνηθισμένο. Επίσης μεγάλες συγκινήσεις εκεί. Σου λέω απλά δυο παραδείγματα.

SATRADIO: Σήμερα λοιπόν, 2022, ο Κώστας Τουρνάς, πώς βλέπει την ελληνική μουσική;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Δεν είναι στα καλύτερά της. Από την άποψη πως και οι κοροναϊοι, και οι κλειστές δισκογραφικές εταιρείες, η βλέψη των εταιρειών για επιτυχία, δικαιολογημένα.

Που αυτά που επενδύουν να τα εισπράξουν, που επενδύουν πάρα πολύ λίγα, δεν έχουν ένα αποτέλεσμα σπουδαίο. Οι νεότεροι άνθρωποι, οι οποίοι ασφυκτιούν, ψάχνουν να βρουν μια διέξοδο για να μπορέσουν να κοινοποιήσουν το πόνημά τους. Αυτό το οποίο αγαπάνε και θέλουν να το πάνε προς τους ανθρώπους. Έτσι βλέπεις και το τραπ να έχει μια άνοδο.

Γιατί μπορεί να γίνει σε ένα μικρό στουντιο, εύκολα. Και από κει να έχεις μερικές

επιτυχημένες δουλειές γιατί δεν κυκλοφορεί και τίποτα άλλο σύγχρονο αυτή τη στιγμή. Το ραπ ας πούμε….διάβαζα προχθές για τον Λεξ, ο οποίος έκανε 35000 ανθρώπους στο γήπεδο της Θεσσαλονίκης…Τι είναι αυτό; Είναι η στέρηση που έχουμε. Στέρηση στην παραγωγή τραγουδιών. Την ίδια ώρα που στα λέω αυτά, νιώθω πως οι άνθρωποι οι οποίοι ασφυκτιούν και που έχουν να δώσουν πράγματα, είναι πολλοί. Είναι πολλοί και εξαιρετικά ενδιαφέροντες. Γιατί είναι η νέα γενιά. Μπορεί να μην είναι πάντα σωστοί. Αλλά είναι μια νέα ματιά. Οφείλουμε να την δούμε και εμείς. Και πιστεύω πως όσο κι αν πιεστούμε, και όσο και αν περάσουμε δύσκολες εποχές, ή περνάμε, αυτοί οι άνθρωποι είναι χρωστούμενο. Θα μας τα δώσουνε.

SATRADIO: Είναι η επόμενη ερώτηση που ήθελα να σας κάνω. Με τόσα χρόνια…50 και….χρόνια στη μουσική σαν καλλιτέχνης, πιστεύω ότι θα έχετε δει ή θα έχετε ακούσει ταλέντα που είτε παίζουν στον δρόμο, είτε σε ένα στουντιο. Εσείς, αν ακούσετε κάτι καλό, που θα σας αντιπροσωπεύσει, θα βοηθήσετε αυτόν τον άνθρωπο;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Αν έχω τρόπο. Γιατί δεν σου κρύβω πως δεν είχα τρόπο ούτε για τις δικές μου βλέψεις. Αν έχω τρόπο, θα το κάνω. Ή έστω, θα πω τον καλό μου λόγο. Τον εμψυχωτικό.

SATRADIO: Υπήρξε και ένα live για τα 50 σας χρόνια, που κάνατε. Είχαμε και παραγωγούς από το satradio που ήρθανε και σας είδαν. Πώς το ζήσατε όλο αυτό;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Καταρχάς, είναι συγκινητική και μόνο η σκέψη πως είμαι 50 και χρόνια στη σκηνή και το γιορτάζουμε. Έχει ήδη μια συγκίνηση και μια φόρτιση όλο αυτό. Αλλά την ίδια ώρα που θα μπορούσαν να είναι 15 φίλοι εκεί, γινότανε μέσα στο καλοκαίρι όπου υπήρχε ένας οργασμός εκδηλώσεων, και δεν ήταν όσοι θα μπορούσαν να είναι εκεί. Για την παρέα. Για το πάρτυ ,πες, γενεθλίων. Παρόλα αυτά ήταν μια ωραία βραδιά, όχι τόσο άριστη όσο θα ήθελα, γιατί υπήρχαν κάποια μικρά τεχνικά προβλήματα. Στο χώρο ο ήχος δεν ήταν παντού ο ίδιος. Αλλά το χάρηκα. Το ευχαριστήθηκα. Και είμαι ευγνώμων για τους ανθρώπους που ήρθαν και σαν θεατές και σαν συνάδελφοι. Αλλά και για τη διοργάνωση.

SATRADIO: Θα σας πω και κάτι για να το διασκεδάσουμε λιγάκι. Έχω μια παραγωγό, που είναι πολύ fan δική σας, εδώ στον satradio, η οποία είχε έρθει στη συναυλία αυτή, και είχε τραβήξει και βίντεο. Και μόλις μου το έστειλε, μου λέει: Δεν μπορώ να καταλάβω πώς έχει μείνει τόσο κούκλος ακόμα! Οπότε, πείτε μας το μυστικό. Είναι η μουσική; Είναι η σκηνή;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Εγώ νομίζω πως η τροφή που παίρνεις, από τους ανθρώπους που σε αγαπάν, και που έρχονται να σου συμπαρασταθούν, ή που έρχονται να σε δουν, να σε ακούσουν…..η τροφή που παίρνεις είναι ανυπολόγιστη. Δεν την έχουμε βάλει ποτέ στην κουβέντα. Γι αυτό και ένας καλλιτέχνης, στο υπογράφω, θα μπορούσε να τραγουδάει και τζάμπα για τους ανθρώπους. Να μην παίρνει δραχμή. Αν ήξερε και αν ένιωθε τι εισπράττει.

SATRADIO: Τώρα θα σας πω κάτι που είχα διαβάσει . Για το συγκρότημα των ΤΟΤΟ. Ο Steve Loukather λοιπόν, όταν του είπανε, ακόμη σε αυτή την ηλικία που είσαι παίζεις, και κάνετε και περιοδείες, είχε απαντήσει: Αν μου κόψετε τη σκηνή, εγώ θα πεθάνω.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Σε έναν βαθμό έχει δίκιο, γιατί είναι μεγάλη τροφή. Είναι σα να πεις πως αν σταματήσεις να με ταϊζεις θα πεθάνω. Ή αν δεν πιω νερό θα πεθάνω. Αυτοί οι άνθρωποι λοιπόν, έχουν καταλάβει το τι εισπράττουν από τους ανθρώπους απέναντί τους. Αρκεί να πω πως ένα χειροκρότημα από χίλιους ανθρώπους, που είναι ενθουσιώδες και αυθόρμητο, είναι απίστευτο αυτό που κάνει στον καλλιτέχνη που το εισπράττει. Αλλά δεν μπορούμε και

να το ζυγίσουμε. Και Δεν έχουμε ασχοληθεί και ποτέ με αυτό. Γιατί και πολλοί καλλιτέχνες , πολύ φυσιολογικά και πολύ ανθρώπινα, την καριέρα την βλέπουν ως επάγγελμα και χρήμα. Δεν είναι μόνο αυτό όμως. Είναι μια επιλογή ζωής. Όπως ένας γιατρός δουλεύει στο σύστημα υγείας και παίρνει 1250 ευρώ, δεν παύει στην ψυχή του να είναι γιατρός. Θέλει να βοηθήσει. Θέλει να θεραπεύσει. Το ίδιο πράγμα είναι και ο καλλιτέχνης.

SATRADIO: Συμφωνώ. Έχετε πει όσο σας ακούω, πολλές φορές τη λέξη ζυγαριά και ζυγίζω.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι. Είναι ένα πάθημα του κεφαλιού, που το έχει η πλειονότητα των ανθρώπων. Λίγοι δεν ζυγίζουν. Ελάχιστοι. Και λίγοι δεν λογαριάζουν. Το οποίο είναι ένα πάθημα. Γιατί ο λογαριασμός που κάνεις είναι είσπραξη ημέρας. Ενώ οι μεγάλες εταιρείες, οι πολυεθνικές, κάνουν απολογισμό κατ’ έτος. Στην καλύτερη κατά εξάμηνο. Θέλω να πω πως κάτι που σήμερα μας είναι αρνητικό, αύριο να αποδειχθεί θετικό. Όμως το κεφάλι μας, την ώρα που το καταγράφει σαν αρνητικό, εκείνη την ώρα παίρνει και θέση. Παίρνει και συμπεριφορά. Παίρνει και δράση. Κι αυτό είναι ένα πάθημα των ανθρώπων, δυστυχώς.

Είναι ο ίδιος λόγος, που το ζευγάρι που λέγαμε πριν, σε μια περίοδο που έχουν πλήξει και οι δύο, αρχίζουν τις σαχλαμάρες. Ενώ δεν είναι έτσι. Στην επόμενη φάση που θα είναι αύριο, μεθαύριο,παραμεθαύριο, τα πράγματα είναι πάλι έτσι. Είναι όπως ήτανε. Για να μην πω πολλές φορές και καλύτερα.

SATRADIO: Σας ρώτησα λοιπόν πριν, για τις επιρροές σας στη μουσική. Για το λαϊκό τραγούδι, τι γνώμη έχει ο Κώστας Τουρνάς;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Κοίταξε, Κατά φύση το λαϊκό τραγούδι είναι ελληνικό τραγούδι. Ήταν και είναι ο τρόπος που ο πολύς κόσμος μπορεί να εξοικειώνεται, να ταυτίζεται, να εκφράζεται πολύ πιο εύκολα. Όμως, το λαϊκό τραγούδι ήταν πλατύ κάποτε. Είχε πλατιά θεματολογία.

Στα χρόνια μας αρχίζει και φτωχαίνει. Γιατί; Γιατί μιλάμε για τον έρωτα που χάθηκε μόνο. Μιλάμε για τον έρωτα που θέλουμε μόνο. Μιλάμε για τον έρωτα της στιγμής μόνο. Αυτό το…μόνο…είναι το μειονέκτημά του. Το λαϊκό τραγούδι είναι όμως φυσική κατάσταση για την Ελλάδα. Και η τελευταία μου κουβέντα είναι: Τότε πού χωράς εσύ Κώστα σε αυτά που εσύ κάνεις; Ή επέλεξες να κάνεις; Χωράω στο ότι η Ελλάδα είναι και Ανατολή και Δύση.

Είναι δηλαδή και ο ήχος που έρχεται από την Ανατολή, και ο ήχος που έρχεται από τη Δύση. SATRADIO: Σωστά. Και για να μην σας καθυστερώ και άλλο. Κάποια στιγμή πολιτευτήκατε. ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ναι

SATRADIO: Επιλογή ήταν αυτό.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Επιλογή πλανημένη βέβαια, γιατί είχα την εντύπωση πως αν μπορούσα να προσχωρήσω στον πολιτικό χώρο, και μπορούσα να μπω σε μια θέση μικρής δραστηριότητας, θα μπορούσα να βοηθήσω αυτό που θα λέγαμε Σύγχρονη Πολιτιστική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Η οποία υπήρξε παραμελημένη, και σε έναν βαθμό παραμένει παραμελημένη. Με ποιο τρόπο; Όποια ευρωπαϊκή χώρα δεις, και την Ευρωπαϊκή Ένωση, θα δεις προγράμματα. Θα δεις ευκαιρίες. Συνδρομές από κρατικούς φορείς. Από Ευρωπαϊκούς φορείς. Προς τον καλλιτεχνικό κόσμο. Γιατί; Γιατί γνωρίζει πολύ καλά η πολιτική ηγεσία πως είναι μια ανακούφιση για τους ανθρώπους. Είναι ένας ορίζοντας για τους ανθρώπους. Είναι εμψύχωση για τους ανθρώπους να έχεις καλή πολιτιστική δραστηριότητα. Η Ελλάδα δεν την στερήθηκε ποτέ. Αλλά ήταν σχεδόν πάντα από την πρωτοβουλία και το πείσμα των καλλιτεχνών.

SATRADIO: Ναι. Έχω ζήσει στο εξωτερικό και ξέρω. Αντιλαμβάνομαι τι μου λέτε. Έχω κάνει 16 χρόνια στη Γαλλία, οπότε ξέρω τι είναι αυτό που μου λέτε.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Η πολιτιστική δραστηριότητα, η κουλτούρα που λέμε, είναι κεφάλαιο. Είναι όπλο ζωής. Δεν μπορεί ένας πολιτικός ηγέτης να μην το ξέρει αυτό. Αν δεν το ξέρει, δεν είναι πολιτικός ηγέτης.

SATRADIO:Σωστό. Οπότε, η μουσική, είναι το εφόδιο για όλους εμάς, να δούμε τον κόσμο λίγο διαφορετικά.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Για όλους. Και καμμιά φορά είναι και εμψύχωση. Καμμιά φορά στην απογοήτευση είναι παρηγοριά. Είναι φάρμακο. Είναι αναζωογόνηση. Είναι χίλια πράγματα.

SATRADIO: Είναι αυτό το σλόγκαν που έχουμε στον Satradio, που λέμε όλοι. Music is life.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Έτσι ακριβώς είναι.

SATRADIO: Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω από καρδιάς. Ειλικρινά σήμερα, κάνατε ένα 13χρονο παιδί που σας είχε δει τότε, και τώρα είναι 55, το κάνατε να νιώσει 13^ων. Και θυμάμαι παίζατε μπάσο. Και είχατε βγει με το μπάσο. Και πάνω στο μπάσο είχατε ένα τριαντάφυλλο. Μου έχει μείνει αυτή η εικόνα. Λουλούδι και μουσική είναι μαζί;

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Ε πώς δεν είναι; Και το λουλούδι από μόνο του έχει μουσική, αλλά και η μουσική έχει κάνει λουλούδια.

SATRADIO: Ένα μεγάλο ευχαριστώ κύριε Τουρνά. Και να μείνω σε αυτό: Και τη δύναμή σου, δώστην στο φιλί σου.

ΚΩΣΤΑΣ ΤΟΥΡΝΑΣ: Κι εγώ ευχαριστώ. Καλό απόγευμα.